Ekscytujące gry, kolorowe animacje i szeroki dostęp do treści online – dziecięca fascynacja elektroniką może szybko przerodzić się w nadmierną konsumpcję cyfrowego świata. To rodzi problemy, a w skrajnych przypadkach prowadzi nawet do upośledzenia rozwoju fizycznego, emocjonalnego i społecznego. Jak ochronić wychowanka przed negatywnym wpływem telefonów, telewizorów oraz komputerów? Prosty sposób stanowi ograniczenie ilości czasu spędzanego przez niego przed ekranem poszczególnych urządzeń.

Czas przed ekranem – ustalanie limitu

Ile godzin lub minut patrzenia w ekran ulubionego urządzenia to już zbyt dużo dla dziecka? Ustalenie odpowiedzi na to pytanie nie jest wcale tak łatwym zadaniem. Gwałtowny rozwój technologiczny na przełomie ostatnich lat sprawił, że codzienne funkcjonowanie np. bez dostępu do internetu stało się rzadkością – zwłaszcza dla dorosłych. Najmłodsi nie potrzebują jednak być online do załatwiania ważnych spraw, sieć służy im głównie do zabawy, a czasami edukacji.

Chociaż zabawa w przypadku dzieci jest aktywnością potrzebną i pożądaną (pozwala m.in. na rozwój społeczny), nie należy przesadzać z jej ilością w ciągu dnia. Wychowankowie powinni przede wszystkim przyswajać nową wiedzę i zdobywać kolejne umiejętności. Z tego względu kontakt z komputerami, tabletami i telefonami należy ograniczyć do niezbędnego minimum, chyba że będzie on usprawiedliwiony np. koniecznością przystąpienia do zdalnego nauczania.

Według licznych badań, za maksymalny czas przed urządzeniem elektronicznym uznać można:

• zerowy – od 1 do 18 miesiąca życia;
• 1 godzinę – od 2 do 5 lat;
• godziny ustalane indywidualnie – od 6 lat wzwyż.

Dwa pierwsze podpunkty nie wymagają dalszego wyjaśniania. W przypadku ostatniego zaleca się, aby ustalać limit w sposób niepowodujący kłótni, zdenerwowania i frustracji dla obu stron. Może to być trudne zwłaszcza wtedy, gdy nastolatkowie zauważą, że ich rówieśnicy korzystają ze smartfonów bez żadnych ograniczeń. Warto wtedy zwiększyć granicę nawet do dwóch godzin dziennie (albo np. wyłącznie w dni weekendowe), ale starać się nigdy nie przekraczać aż trzech.

Trzeba pamiętać jednak o jednym – przykład idzie z góry. Dziecko w wieku szkolnym obserwuje uważnie swoich opiekunów, a jeżeli zauważy, że korzystają oni z gadżetów elektronicznych bez umiaru – uzna to za coś normalnego. Innymi słowy, rodzice chcący ograniczyć czas przed ekranem swoich pociech powinni zacząć od zmiany własnych nawyków.

Kontrola rodzicielska – sposób na oderwanie dzieci od komputera, telewizora i telefonu

Prostym sposobem na upewnienie się, że dziecko będzie przestrzegać wyznaczonych limitów dobowych nawet wtedy, gdy opiekunowie znajdują się np. w pracy, jest wykorzystanie kontroli rodzicielskiej. To opcja w niektórych komputerach, tabletach i telefonach, którą da się włączyć poprzez zakładkę ustawień znajdującą się w menu głównym. Służy nie tylko do ustalenia ograniczeń względem czasu przed ekranem, ale także do:

• blokowania usługi płatnych wiadomości SMS;
• powstrzymywania mikropłatności w grach mobilnych;
• wstrzymywania pojawiania się treści nieprzeznaczonych dla najmłodszych (m.in. pornografii, ofert hazardowych i przemocy).

Jak ustawić kontrolę rodzicielską?

Każde urządzenie cechuje się indywidualnym sposobem na ustawienie kontroli rodzicielskiej. Przykładowo, w przypadku telefonów Android należy:

• pobrać, a następnie włączyć aplikację Family Link;
• stworzyć nowe konto dla dziecka;
• postępować zdalnie z instrukcjami wyświetlającymi się na ekranie smartfona.

Szczegółowe poradniki dotyczące działań wymaganych w przypadku innych platform są dostępne w wyszukiwarce Google po wpisaniu odpowiedniego zapytania.

Samoregulacja – nauka odpowiedzialnego korzystania z technologii za pomocą aplikacji

Aby ograniczenie nadmiernej konsumpcji cyfrowego świata było skuteczne, dziecko musi uwierzyć samo w słuszność takiego działania. To oznacza, że zadaniem rodziców będzie nie tylko nałożenie blokady, ale również sensowne wyjaśnienie tego, dlaczego jest ona konieczna. Ponadto muszą oni zapewnić swojemu potomkowi sensowną alternatywę, a zmuszenie do nauki wcale do takich się nie zalicza. Wspólna aktywność fizyczna, np. przejażdżka rowerem lub gra w badmintona pokaże, że czas wolny bez elektroniki da się spędzać równie ciekawie i przyjemnie.

Do zalecanych rozwiązań umożliwiających naukę samoregulacji zalicza się także korzystanie z aplikacji stworzonych właśnie w tym celu. Forest: Focus for Productivity to oprogramowanie, które nagradza użytkowników za czas, w którym nie używają swojego telefonu. Każda minuta wyłączonego ekranu przyczynia się do wzrostu wirtualnych drzewek – dzieci zyskają wizualną motywację do tego, aby sięgać po smartfon wyłącznie wtedy, gdy będzie to konieczne.

Inne przydatne aplikacje to:

• Rocket 135;
• Cold Turkey;
• Tomato Timer;
• Focus To-Do;
• Habitica.

Niektóre z nich są przeznaczone wyłącznie do ograniczenia nieproduktywnego patrzenia się w ekran, a inne zachęcają do egzystowania w świecie rzeczywistym, a nie wirtualnym. Na szczególną uwagę zasługuje Habitica – to gra w stylu Dungeons&Dragons, pozwalająca na ustalanie prywatnych zadań, a następnie określenie nagród przysługujących za ich wykonanie. Nastolatek będzie w stanie np. zdecydować się na to, że zdobycie dobrej oceny ze sprawdzianu z matematyki pozwoli mu na dalszą progresję jego postaci i zmotywuje to go do nauki.

Jasne zasady użytkowania elektroniki, dawanie dobrego przykładu i wyszukiwanie ciekawych alternatyw do spędzania czasu to skuteczne sposoby na to, aby odciągnąć dzieci od ekranów urządzeń na długo. Samo stawianie nierealistycznych wymagań nigdy nie przyniesie upragnionego rezultatu.